ایستراکچرلر (یاپی‌لار)

بیر بؤلوم C پروقراملاما دیلینده، اؤزل و خاص بیر ترتیب و یولاجاق ایله ایشلنمه‌لی‌دیر.

بو آچیقلادیغیمیز صؤحبت، بیزیم C پروقراملاما دیلینده یاپی‌لاردان (ایستراکچر) نه آنلاتماغا ایسته‌دیگیمیز زاددیر.

یاپی و ایستراکچر یعنی موشخّص و بللی ایش اوچون اؤزل ترتیب‌ده پروقراملانماق اوچون یازیلان بیر بؤلوم. پروقرامین آخینتی و ایجرا اولماغی اوچون یاردیمچی اولماغا گؤره، C پروقراملاما دیلینده مخصوص اؤن-ایشلمچی تعلیمات (preprocessor directive) وار.

C پروقراملاما دیلینده ایلک فانکشن، main فانکشنی‌دیر و اساسی و کؤکن ملزومات بوٚتون C پروقرام‌لاری اوچون ساییلیر. بو اولماسا، پروقرام کامپایل اولماز، قالسین ایجرا اولا.

آکولاد { } ایسه فانکشنین موحتویاتی‌نی تعیین و ساخلاماق اوچون ایشلنیر. قالان زادلارا دا آچیقلاما، و یا دا دستورالعمل (Statement) دئییلیر.

هر آچیقلاما سطری، بیر Statement نظرده آلا بیلرسینیز و آچار-سؤزلر، منطیق‌سل توتوشدورمالار، ریاضی رابیطه‌لر و داها چوخ بیلدیریش‌لره شامیل اولاراق، محدود دا دئییل.

نهایت و سوْن مرحله‌ده کامنت‌لر (comments) وار و بیر نوت و بیلدیریش تکین آیری پروقرامچی‌لار و حتی سیزین اؤزونوز اوچون ایشلنیرلر.

بو کامنت‌لر کامپایل اولمازلار و ساده‌جه آرتیق بیلگی گؤسترمک اوچون ایشلنیرلر و کامپایلری باشا سالماق اوچون ده مخصوص بیر علامت ایله آیریلیرلار.

/* this is comment for someone else */

ایسلش اولدوز (/*) و سونرا بیلدیریش متنی و سونرا اولدوز ایسلش (*/)

یاخشی، ایندی C پروقراملاما دیلینه گؤره، یاخشی بیر گؤرونتو تاپدیغینیزی سانیرام. گلین قاباقکی یازدیغیمیز dummy سورس کوْدا قاییداق.

IDE موحیطینده dummy.c فایلی آچیلسا، اصلی فانکشنین، صحیح (integer) حالت‌ده یازیلدیغیسی گؤرونه‌جک.

بو دا یعنی integer میقدارلاری، عامیل سیستم اوچون قایتاریر.

داریخمایین، گلین بیر زادلاری دگیشدیرک.

int main () {}

ایندی ایسه آکولادی آشاغیا یئندیرین و آیری سطر‌لره داشیندیرین. تام بیر تجروبه‌لی پروقرامچی تکین.

int main ()
{

}

ایندی اصلی فانکشنه بیر دستورالعمل (statement) آرتیراق. باخسانیز، IDE اؤزو سطرلره شوماره یازیر. هامیسی دا اتوماتیک. سونرا return یازین و بیر عدد ده اونون اوچون نظرده آلین. نه اولور اولسون، سئودیگینیز صحیح بیر عددی یازین.

int main ()
{
return (3);
}

پارانتزلی ده یازا بیلرسینیز، پارانتزسیز ده. آنجاق بوش عدد یازسانیز، قاباقجا فاصیله قویمالیسینیز.

int main ()
{
return 3;
}

اونوتمایین، statement یازیلاری سمی-کلون (;) ایله قورتارین. دوٚز بورادا گؤردویونوز تکین.

ایصلاح ائتدیگینیز یازیلاری ذخیره ائدین و سونرا Build ائدین.

ایشلری دوٚز و دوغرو یئرینه چاتدیرمیش اولسانیز، کامپایل و لینک ده دوٚز چالیشاجاق و ایراد و اویاری گؤرمویه‌جکسینیز. لینوکس و مک سیستم‌لرده، build ایشلرینه گؤره ریپورت‌لاردان آیری بیر زاد گؤرمویه بیلرسینیز و پروقرامین صیفر دوروموندا قورتولماسی تکین ده بیر پیام گؤره‌جکسینیز.

Process terminated with status 0.

Output Terminal

Process returned 3 (0x3) execution time : 0.004 s
Press ENTER to continue.

ویندوز اوچون ۳ میقدارین قایتارماغینی گؤره بیلرسینیز. بو ۳ شوماره‌سی، return دستورالعملینده‌کی یازدیغیمیز صحیح و integer عدد اولمالی‌دیر. البته بو قایتاریش میقداری فعلا اؤنملی مسئله ده دئییل.

C دیلی‌نین آچار-سؤزلری، بیر بوراخیش (output) ائشیگه وئرمیرلر. اونلار ساده‌جه سؤزلوک و کلمه‌لر تکین داورانیرلار، دوز return و int تکین، بونا گؤره ده ائشیگه بیر بوراخیش (output) وئرمک اوچون، بیر نوع بوراخیش فانکشنی ایشلتمه‌لی اولاجاقسینیز.

ترمینالین ایستاندارد بوراخیشینا و output وسیله‌یه متن بوراخماق اوچون، puts دستوری ایشلده بیلرسینیز. C دیلینده پروقرام کوْدونون اوٚستدن آشاغییا اوخوماغینا گؤره، return دستورالعملی ایله فانکشنی قورتارماق اولار. ایندی ۳-جو سطرده ‎puts دستوری گئچیره‌جه‌ییک.

int main ()
{
puts ("I am the King of the C programming world");
return (3);
}

کامپایلرین باشی قاریشماماق اوچون، puts دستوری ایشلتدیگیمیز واقت، اونو هانکی فانکشن‌لردن اولدوغونو دا تعریف ائتمه‌لی‌ییک. کامپایلر، اویاری یوخسا ایراد وئرمه‌سه ده، puts دستورو اوچون اؤنجه تعریف یئرلشدیرمه‌لیسینیز. بو تعریف، یایغین و ایستاندارد I/O باشلیق فایلیندا (header file) یئرلشیب و پروقرام‌دا چاغیرماسی اوچون، اؤن-ایشلمچی تعلیماتی (preprocessor directive) ایشلتمه‌لیسینیز. اؤنجه # یازین و سونرا include و سونرا <> و آراسیندا stdio.h یازماق ایله ایشی بیتیرین.

#include <stdio.h>
int main ()
{
puts ("I am the King of the C programming world");
return (3);
}

اؤن-ایشلمچی (preprocessor directive) ، یعنی ‎#include <stdio.h>‎ قاباقجا ایشلتدیگیمیز puts فانکشن اوچون تعریف‌لره شامیل‌دیر. البته چوخلو آیری زادلارا دا شامیل‌دیر. یازدیغینیزی ذخیره ائده‌رک بو یوْل build and run‎ دوگمه‌نی ووُرون، بونو build منودان دا ائده بیلرسینیز.

Output Terminal
I am the King of the C programming world

Process returned 3 (0x3)    execution time : 0.014 s
Press ENTER to continue.

ایندی بوٚتون ایشلر دوٚز قاباغا گئدسه، ایراد و اویاری گؤرمویه‌جکسینیز و ترمینال‌دا بونو گؤرمه‌لیسینیز.

یعنی puts فانکشنه وئریلن string میقدار و اونون ۳ عدد ایله قایتاردیغی میقدار.